کابلهای برق بر اساس عوامل گوناگونی از جمله ساختار، کارکرد، ولتاژ و نوع اجزا به انواع گوناگونی تقسیمبندی میشوند. یکی از این دستهبندیها بر اساس نوع هادی است که کابلها را به دو گروه کابل افشان و کابل مفتولی تقسیم میکند. در این مطلب قصد داریم به بررسی کابل مفتولی بپردازیم.
کابل مفتولی چیست؟
کابل مفتولی (یا سیم مفتولی) به نوعی کابل یا سیم گفته میشود که هادی آن از یک رشته سیم مسی یا آلومینیومی جامد (تکرشتهای) تشکیل شده است. برخلاف کابلهای چندرشتهای (نظیر کابل افشان)، این نوع کابل انعطافپذیری کمتری دارد اما معمولاً برای کاربردهای ثابت و نصب دائم مناسب است.
انواع کابل مفتولی
کابل مفتولی مسی (CU): هادی از مس خالص با رسانایی بالا ساخته شده است. مقاومت الکتریکی کم و عمر طولانی دارد.
کابل مفتولی آلومینیومی (AL): سبکتر و ارزانتر از مس، اما رسانایی کمتر دارد. در کاربردهای با طول زیاد (مثل خطوط هوایی) استفاده میشود.
دستهبندی بر اساس نوع عایق
کابل مفتولی PVC (نایلونی): عایق شده با پلیوینیلکلراید (PVC) برای مصارف عمومی. مقاوم در برابر رطوبت و حرارت متوسط.
کابل مفتولی XLPE (کراسلینک پلیاتیلن): عایق مستحکمتر و مقاوم در برابر حرارت بالا. مناسب برای کابلهای زمینی و فشارقوی.
کابل مفتولی با عایق Rubber (لاستیکی): انعطافپذیری بیشتر نسبت به PVC. مقاوم در برابر سایش و شرایط سخت محیطی.
کابل مفتولی بدون عایق (برهنه): برای اتصالات زمین (ارت) و خطوط هوایی استفاده میشود.
کابل مفتولی مخصوص (کاربردهای خاص)
کابل مفتولی ضدحریق (Fire-Resistant): در مکانهای حساس مثل بیمارستانها و تونلها استفاده میشود.
کابل مفتولی آرموردار (مسلح): دارای محافظ فولادی برای مقاومت در برابر فشارهای مکانیکی.
جمعبندی و انتخاب کابل مفتولی مناسب
- برای سیمکشی ساختمان: کابل مسی با عایق PVC (مثل NYA).
- برای خطوط هوایی: کابل آلومینیومی بدون عایق یا با عایق XLPE.
- برای صنعت: کابلهای با عایق مقاوم در برابر حرارت (THHN/XLPE).
کابلهای مفتولی (تکرشتهای) به دلیل ساختار خاص خود، مزایا و معایبی دارند که در انتخاب آنها برای پروژههای مختلف مؤثر است. در زیر به بررسی این موارد میپردازیم.
مزایای کابل مفتولی
هدایت الکتریکی بهتر
به دلیل تکرشتهای بودن، مقاومت الکتریکی کمتری نسبت به کابلهای افشان (چندرشتهای) با همان سطح مقطع دارد. تلفات انرژی (حرارتی) کمتر و بازدهی بالاتر.
قیمت مقرونبهصرفهتر
ساختار سادهتر و مواد اولیه کمتر → هزینه تولید پایینتر از کابل افشان.
پایداری مکانیکی بیشتر
در نصبهای ثابت (مثل داخل دیوار یا لوله) مقاومت بهتری در برابر کشش و فشار دارد. کمتر دچار پارگی یا آسیبهای ناشی از خمش میشود.
طول عمر بیشتر
اکسیداسیون کمتر در اتصالات (بهویژه در کابل مسی) → کاهش مشکلات اتصالات شل یا گرم شدن.
سایز فشردهتر
برای همان سطح مقطع، قطر کمتری نسبت به کابل افشان دارد → مناسب برای فضاهای تنگ.
کاربردهای خاص
ایدهآل برای سیستم ارتینگ (هادی مسی تکرشته) و خطوط هوایی (آلومینیومی).
معایب کابل مفتولی
انعطافپذیری بسیار کم
در صورت خمش مکرر، ممکن است شکسته یا ترک بخورد → برای مصارف متحرک (مثل سیم لوازم برقی) مناسب نیست.
نصب سختتر
به دلیل سفتی، عبور آن از مسیرهای پرپیچوخم (مثل ترانکینگهای باریک) دشوار است.
حساسیت به لرزش و ارتعاش
در محیطهای صنعتی با لرزش بالا (مثل کارخانهها)، ممکن است اتصالات شل شوند.
محدودیت در انتقال جریان متغیر
اثر پوستی (Skin Effect) در فرکانسهای بالا → کاهش بازدهی در کاربردهای AC با فرکانس بالا.
نیاز به ابزار خاص برای اتصال
برای اتصال به ترمینال، معمولاً نیاز به فشنگی یا کابلشو دارد تا از قطع شدن رشته جلوگیری شود.
کاربرد کابل مفتولی
کابلهای مفتولی (تکرشتهای) به دلیل ساختار مستحکم و هادی یکپارچه خود، در مصارف مختلفی کاربرد دارند. در ادامه به مهمترین کاربردهای کابل مفتولی در صنایع و مصارف گوناگون اشاره میکنیم.
سیمکشی ثابت ساختمان (تأسیسات الکتریکی)
نصب داخل دیوار، لولهها و داکتها،اتصال به پریزها، کلیدها و روشنایی، سیستمهای اعلام حریق و دزدگیر
مثال: کابل مسی مفتولی با عایق PVC (مانند NYA).
تابلوهای برق و توزیع نیرو
اتصال بین قطعات داخل تابلو (مثل کلیدها، فیوزها و کنتاکتورها)، برقرسانی به ترانسفورماتورهای کوچک، کابلهای انشعاب در تابلوهای LV (فشار ضعیف)
خطوط هوایی (Overhead Lines)
خطوط انتقال فشار ضعیف (مثل برقرسانی روستایی)، کابلهای کششی بین تیرهای برق
مثال: کابل آلومینیومی مفتولی بدون عایق یا با روکش XLPE.
صنعت و کارخانهها
تأسیسات ماشینآلات ثابت، کابلهای کنترل پنلهای صنعتی، نصب در ترانکینگها و مسیرهای ثابت
پروژههای عمرانی و زیرساخت
کابلهای زمینی (در صورت استفاده با محافظ مکانیکی)، تأسیسات روشنایی معابر و تونلها
کاربردهای خاص
سیمهای مخصوص لوازم خانگی (در مواردی که نیاز به انعطاف نیست)، هادیهای مورد استفاده در ترانسفورماتورها و کویلها
نکات مهم در انتخاب کابل مفتولی
- برای نصب ثابت (مثل ساختمانها) از کابل مسی مفتولی با عایق PVC استفاده کنید.
- در محیطهای مرطوب از کابل با عایق ضد رطوبت (مثل XLPE) بهره ببرید.
- برای خطوط هوایی، کابل آلومینیومی مفتولی گزینه بهتری است.
ویژگی کابل مفتولی با کیفیت
- سیم هادی باید در بخش مرکزی کابل تعبیه شده باشد.
- ضخامت پوشش کابل در تمام نقاط ان باید یکسان و یکنواخت باشد.
- سیمهای مسی به کاررفته در کابل نباید دچار زنگزدگی شده باشند
- کابل باید کاملأ منعطف باشد زیرا قرار است در بخشهای مختلف یک محصول استفاده شود.
- نمای بیرونی کابل باید به طور کامل صاف باشد. وجود هرگونه فرورفتگی یا برجستگی در کابل نشان از کیفیت پایین کابل دارد.
- از فلز باید به مقدار کافی در کابل مفتولی استفاده شده باشد. استفاده کم باعث نارسا شدن کابل و استفاده بیش از حد منجر به هدر رفتن مس خواهد شد
تفاوت کابل افشان و کابل مفتولی چیست؟
تفاوت کابل افشان با کابل مفتولی در میزان خمش آنهاست. کابل افشان به دلیل ساختار خود دارای انعطافپذیری بالایی است، این در حالی است که کابل مفتولی خشک و غیر قابل انعطاف است. البته در مواردی این کابل در حد کمی قابلیت خم شدن را دارد ولی خمیدگی بیش از حد منجر به شکستگی هادی کابل و بریدگی آن میشود. اما این حالت در کابل افشان به دلیل خاصیت شکلپذیری آن وجود ندارد.
علاوه بر این کابل افشان از چند رشته سیم نازک تشکیل شده است، این در حالی است که کابل مفتولی از یک تک رشته سیم با قطر بالا ساخته شده است. از طرفی سیم افشان در مقابل خوردگی و ساییدگی مقاومت بیشتری دارد، هر چند که کابلهای مفتولی اگر در جای درست و به شکل مناسب استفاده شوند، دوام بالاتری خواهند داشت. همچنین کابل افشان به دلیل ساختار خود بیشترین استفاده را در صنایع و کاربریهای گوناگون دارد. در نهایت این کابل مفتولی است که از کابل افشان قیمت به صرفهتری دارد. اگر میخواهید تفاوت کابل افشان و مفتولی را به طور کامل تری بدانید مقاله آن را مطالعه کنید.
در این مطلب به بررسی کامل کابل مفتولی مزایا و معایب و کاربرد آن پرداختیم.با توجه به کاربرد وسیع انواع کابلهای مفتولی در صنایع مختلف و اهمیت ایمنی و کیفیت محصول، استفاده از کابل مرغوب، یکی از گامهای مهمی است. این سیم رسانا دارای یک پوشش عایق محکم است و به راحتی میتوان از آن در محیطهای روباز و سیمکشی به صورت ثابت استفاده کرد.
شرکت یازپترونوا عرضه کننده کابل و متعلقات کابل، شامل انواع کابل خشکی، دریایی، کابلهای ویژه و کابل اعلام حریق میباشد. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره میتوانید با کارشناسان مجرب ما تماس حاصل نمایید.